Στον Ελλαδικό χώρο υπήρχαν περισσότερα από 300 Ασκληπιεία, όπως της Τρίκκης στη Θεσσαλία, το οποίο ήταν και το αρχαιότερο, της Επιδαύρου, της Αθήνας, της νήσου Κω, της Μεσσηνίας, κ.α. Αυτά ανεγείρονταν στον περίβολο των Ναών και βρίσκονταν σε κλίμα υγιεινό, παρέχοντας στους ικέτες υγιεινή διαβίωση. Οι ικέτες υποβάλλονταν σε υποκαπνισμούς με αρώματα και αντισηπτικά βότανα. Δίνονταν φάρμακα (ελλέβορος, όπιο, κ.α.), υποβάλλονταν σε μικρές εγχειρήσεις από έμπειρους ιατρούς, όταν χρειαζόταν, και υπόκειντο σε μαλάξεις, υδροθεραπείες, κ.α. Όλες οι θεραπευτικές μέθοδοι κρατούνταν μυστικές και καλύπτονταν από πέπλο υπερφυσικού μυστηρίου με ιεροτελεστίες και εγκοίμηση. Σήμερα δεχόμαστε ότι οι περισσότεροι από τους προσερχόμενους έπασχαν από δερματικά, ρευματικά, οφθαλμολογικά κ.α. νοσήματα. Κατ’ αρχάς προσέρχονταν στο Κατακλιντήριο, όπου γίνονταν η κυρίως θεραπεία. Από εκεί αρκετοί μεταφέρονταν στο Άβατο, όπου υποβάλλονταν σε εγκοίμηση με σκοπό να προκληθεί όνειρο με το οποίο ο θεός Ασκληπιός, σύμφωνα με τις δοξασίες της εποχής, αποκάλυπτε στον ικέτη τον τρόπο θεραπείας του. Στο Άβατο το βράδυ μετά από κατάλληλη προετοιμασία, ο Πρωθιερέας με τους πυροφόρους και τους άλλους συνοδούς του εμφανίζονταν και εξηγούσε το όνειρο στον ικέτη.
Στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου βρέθηκαν οι περίφημες «πλάκες» όπου αναγράφονταν τα ιάματα. Έτσι έχουμε λεπτομερείς πληροφορίες για τη θεραπευτική αγωγή που γινόταν σε αυτό. Τα κυριότερα κτίρια του Ασκληπιείου ήταν: τα Προπύλαια, ο Ναός ή Ιερό, τα βάθρα των αναθημάτων, το Στάδιο, το Γυμνάσιο, το Λουτρό του Ασκληπιού, το Θέατρο, ο μέγας Ξενών ή Καταγώγιο ή Κατακλιντήριο, η Θόλος ή Άβατος ή Εγκοιμητήριο. Ο Ξενών ήταν ένα μεγάλο τετράγωνο κτίριο χωρισμένο σε μεγάλες αίθουσες και μικρότερα δωμάτια, ο οποίος χρησίμευε ως ξενώνας αλλά και ως νοσοκομείο. Η ανέγερση της Θόλου έγινε τον 4ο π.Χ. αιώνα και αποτελείται από μια Δωρική στοά που περιβάλλει έναν κυκλικό τοίχο και εσωτερικά από άλλη Κορινθιακή. Η Θόλος είχε αποκλειστικό σκοπό την εγκοίμηση. Από τα ιάματα ξεχωρίζουμε το 37ο, το οποίο παρουσιάζει μεγάλο ψυχολογικό ενδιαφέρον. «Ο Δίαιτος ο Κυρηναίος. Αυτός ήταν παράλυτος από τα γόνατα και κάτω και κοιμήθηκε (στο Άβατον) και είδε όνειρο. Του φάνηκε ότι ο θεός (Ασκληπιός) διέταξε τους υπηρέτες του (ιερούς νοσοκόμους) να τον σηκώσουν και να τον μεταφέρουν εκτός του Αδύτου, αφήνοντάς τον προ του Ναού. Όταν δε τον μετέφεραν έξω, ο θεός έζευξε ίππους σε άρμα και περιφέρετο προ του Ναού και ζητούσε να τον καταπατήσει με τους ίππους. Ως εκ του φόβου του ( ο Δίαιτος) σηκώθηκε αμέσως όρθιος και όταν ημέρωσε βγήκε έξω υγιής». Στο Ίαμα αυτό μπορούμε να δώσουμε την εξήγηση ότι ο ασθενής έπασχε από υστερική παραπληγία και μετά την προπαρασκευαστική διαδικασία εγκοιμήθηκε στο Άβατον. Στη συνέχεια «άκουσε» μέσα στη διανοητική του σύγχυση το εκφοβιστικό όνειρο από τον Πρωθιερέα και σηκώθηκε έντρομος. Αναγνωρίζουμε ότι οι αρχαίοι πρόγονοί μας είχαν αρκετές γνώσεις για την εποχή τους στη διάγνωση και θεραπεία σωματικών συμπτωμάτων αλλά μπορούσαν να διαγνώσουν και τα υστερικά συμπτώματα και να τα θεραπεύσουν με ψυχολογικά μέσα, με την υποβολή. Συγγραφέας: Κωνσταντίνος Τσώλης Στο τέλος του 19ου αιώνα, εποχή βικτωριανής ηθικής, κατά την οποία υπήρχε άρνηση της γυναικείας σεξουαλικότητας, υπήρξε μια επιδημία υστερίας ιδιαίτερα στις γυναίκες. Ο S. Freud (1856-1939), νευρολόγος, συναντάται το 1882 με τον J. Breur, νευροφυσιολόγο, ο οποίος του ανέφερε τη θεραπεία των υστερικών συμπτωμάτων μιας νεαρής ασθενούς, της Άννας Ο... Αυτή υπέφερε από πλήθος συμπτωμάτων όπως νευρικό βήχα, διαταραχές της όρασης, ψευδαισθήσεις, διάφορες σωματικές παραλύσεις, διακύμανση του συναισθήματος, κ.α. Ο Breur χρησιμοποίησε υποβολή και ύπνωση και κατά τη διάρκεια των συχνών και μακρών συνεδριάσεων παρατήρησε ότι: «Κάθε ένα από τα συμπτώματα αυτής της περίπλοκης κλινικής εικόνας αντιμετωπίσθηκε χωριστά. Όλες τις φορές που παρουσιάζονταν (τα συμπτώματα) η ασθενής τα διηγείτο με αντίστροφη (χρονική) σειρά, αρχίζοντας από τις ημέρες προτού μείνει κατάκοιτη και συνεχίζοντας προς τα πίσω μέχρι την αφορμή που είχε προκαλέσει τα συμπτώματα για πρώτη φορά. Από τη στιγμή που αποκαλύπτονταν η αιτία, τα συμπτώματα εξαφανίζονταν μαζί με τα συναισθήματα που είχαν συνδεθεί με αυτά». Αυτή την τεχνική ο Breur την ονόμασε «καθαρτική αφήγηση». Ο Freud απεφάσισε να εφαρμόσει αυτή την τεχνική και είδε ότι οι παρατηρήσεις του συνέπιπταν με αυτές του Breur. Στη συνέχεια, ο Freud παρακολούθησε τη διδασκαλία του Charcot στο Παρίσι και του Benheim στο Νανσί, οι οποίοι θεωρούνταν ειδικοί στην υστερία. Το 1893 ο Freud μαζί με τον Breur εξέδωσαν την «Προκαταρκτική Ανακοίνωση», όπου ανέφεραν τα αποτελέσματα των θεραπειών υστερικών γυναικών με «καθαρτική» μέθοδο. Στη συνέχεια ο Breur απεχώρησε από τη συνεργασία με τον Freud λόγω της αμφιβολίας του ότι ο πυρήνας της νεύρωσης είναι η σεξουαλικότητα. Το 1895 όμως και οι δύο μαζί εξέδωσαν τις «Μελέτες για την Υστερία» στην οποία συμπεριλαμβάνονταν και η «Προκαταρκτική Ανακοίνωση». Στο βιβλίο αυτό αναφέρονται οι κλινικές παρατηρήσεις της θεραπείας της Άννας Ο… και τέσσερις περιπτώσεις υστερικών γυναικών του Freud. Στην περίπτωση της Έμμα Φον Ν… ο Freud, εκτός από την ύπνωση, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τη νέα του μέθοδο των «ελεύθερων συνειρμών». Η μέθοδος αυτή συνίσταται στην παρότρυνση των ασθενών να μιλούν ελεύθερα, χωρίς φόβο ή ντροπή, ό,τι τους έρχεται στη σκέψη. Την ίδια μέθοδο χρησιμοποίησε ο ίδιος ο Freud στην αυτο-ανάλυσή του και στην ερμηνεία των ονείρων του (1896-1899). Ο Freud γοητεύθηκε τόσο πολύ από την υστερική αμνησία ώστε ωθήθηκε να δημιουργήσει μια ολόκληρη θεωρία, την ψυχανάλυση. Στην αρχή ο Freud εφάρμοζε, όπως είδαμε, την ύπνωση, αλλά στη συνέχεια αντιλήφθηκε ότι έρχονταν στη συνείδηση των υστερικών απωθημένα παιδικά τραύματα και ασυνείδητες φαντασιώσεις. Με τη ρηματοποίηση αυτών, τα συμπτώματα εξαφανίζονταν μαζί με τα απωθημένα συναισθήματα. Οι «απωθημένες» αυτές αναμνήσεις αποτέλεσαν το κέντρο της ψυχαναλυτικής μελέτης. Στην περίπτωση της Έμμα φον Ν… ο Freud αναφέρει ότι τα συμπτώματά της δεν ήταν σωματικά εκ μετατροπής των ενδοψυχικών συγκρούσεων, αλλά ψυχικά υστερικά συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και φοβιών. Σήμερα πιστεύουμε ότι η υστερία εκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα ψυχοπαθολογίας από τη νεύρωση και τις οριακές διαταραχές μέχρι την ψύχωση. Στο τελευταίο κεφάλαιο των «Μελετών για την Υστερία», το οποίο έγραψε μόνος του ο Freud, θεμελίωσε τις βασικές αρχές της ψυχανάλυσης όπως είναι ο ελεύθερος συνειρμός, ο ρόλος της σεξουαλικότητας, ο συμβολισμός των υστερικών συμπτωμάτων, η μεταβίβαση των συναισθημάτων στον ψυχαναλυτή, η μετατροπή της ενδοψυχικής σύγκρουσης σε υστερικά συμπτώματα και οι ασυνείδητες φαντασιώσεις. Ο Freud όρισε την ψυχανάλυση ως μια μέθοδο διερεύνησης του ασυνειδήτου και ανάδειξης της ασυνείδητης σημασίας των λέξεων, των πράξεων και των προϊόντων της φαντασίας. Ο Freud στα έργα του «Κάποιες ψυχικές επιπτώσεις των ανατομικών διαφορών μεταξύ των φύλων» (1925) και «Θηλυκότητα» (1932) διέκρινε την ύπαρξη μιας διπλής καθήλωσης των υστερικών στο στοματικό στάδιο (στάδιο της τροφής, της φροντίδας, της ασφάλειας και τη επιδοκιμασίας) και στο Οιδιπόδειο στάδιο (στάδιο της σχέσης του παιδιού με τους δύο γονείς του μεταξύ ταύτισης και αντιπαλότητας). Εάν υπάρχουν ανεκπλήρωτες στοματικές ανάγκες, τότε συνδυάζονται με τις γενετήσιες ανάγκες και έτσι μεγεθύνονται τα οιδιπόδεια δυναμικά. Έτσι εξηγείται και το ευρύ φάσμα των συμπτωμάτων των υστερικών. Η υστερία υπήρξε η πρώτη ψυχική διαταραχή που οδήγησε τον Freud στη διατύπωση της ψυχανάλυσης με σκοπό να θεραπεύσει υστερικά συμπτώματα. Αυτή η θεωρία και η μέθοδος θεραπείας προσφέρει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να ανακαλύψει τις σκοτεινές δυνάμεις του ασυνειδήτου του που κατευθύνουν, χωρίς να γνωρίζει, τις πράξεις του και έτσι να αισθάνεται ο ίδιος καλύτερα και να έχει περισσότερο αρμονικές σχέσεις με τους άλλους. Συγγραφέας: Κωνσταντίνος Τσώλης |
ΣυγγραφέαςΤσώλης Κωνσταντίνος <
Αρχείο
January 2018
|