Μια από τις φαντασιώσεις των ανθρώπων είναι η ιδέα ότι σε κάποιο μακρινό παρελθόν ή σε κάποιο μέλλον υπήρξε ή θα υπάρξει μια εποχή απόλυτης ειρήνης χωρίς τη δημιουργία οποιασδήποτε επιθετικότητας. Έτσι έχουμε τον αρχαιοελληνικό μύθο για τις «Νήσους των Μακάρων» όπου σε επτά νησιά ζούσαν πολίτες, οι οποίοι ήταν υγιείς και όμορφοι και δεν δημιουργούνταν συγκρούσεις ή ανταγωνισμοί. Αυτό επιτυγχάνονταν με το ότι η ιδιοκτησία ήταν κοινή, συμπεριλαμβανομένων και των γυναικών. Επίσης, ο Πλάτων περιγράφει την ιδανική «Πολιτεία», στην οποία όμως αναγκάσθηκε να εισάγει κάποιες αμφιλεγόμενες ιδέες και νόμους για να εξασφαλίσει τη συνοχή της κοινωνίας, όπως να αποκλείονται από αυτήν τα ανατρεπτικά άτομα και οι ποιητές. Συμβούλευε δε μια γενική λογοκρισία των «επικίνδυνων σκέψεων». Στην «Ιλιάδα» του Ομήρου όμως συναντάμε σε βάθος τα πραγματικά κίνητρα της ανθρώπινης συμπεριφοράς που είναι η επιθετικότητα (οργή) και ο έρωτας: «Τη μάνητα (μήνις: οργή) θεά, τραγούδα μας του ξακουστού Αχιλλέα,
ανάθεμά τη, πίκρες που ‘δωσε στους Αχαιούς περίσσιες και πλήθος αντρειωμένες ψυχές στον Άδη κάτω παλικαριών… … απ’ τη στιγμή που πρωτοπιάστηκαν και χώρισαν οι δυό τους, τον Ατρέα ο γιος ο στρατοκράτηρας (Ο Αγαμέμνων) κι ο μέγας Αχιλλέας. … Όπως μου (μου: ο Αγαμέμνων) παίρνει πίσω ο Απόλλων τη Χρυσοπούλα τώρα … όμοια κι εγώ τη ροδομάγουλη τη Βρισοπούλα (Βρισηίδα) ατός μου, το μερτικό σου στην καλύβα θα ‘ρθω να πάρω… ... Έτσι είπε, κι ο Αχιλλέας συχύστηκε, στα δασωμένα στήθια διχόγνωμη η καρδιά του εδούλευε, κι αναρωτιόνταν, τάχα το κοφτό σπαθί που εκρέμουνταν πλάι στο μερί να σύρει, ...» (μετάφραση: Ν. Καζαντζάκη και Ι. Θ. Κακριδή) Η θεωρία του Freud για την επιθετικότητα αναφέρεται από τον ίδιον ως εξής: «Ένα μέρος (της ενόρμησης του θανάτου) τίθεται άμεσα στην υπηρεσία της σεξουαλικής ενόρμησης και ο ρόλος του είναι σημαντικός. Πρόκειται για τον καθαυτό σαδισμό. Ένα άλλο μέρος όμως δεν θα ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο που οδηγεί προς τα έξω. Θα παραμένει στο εσωτερικό του οργανισμού, όπου θα συνδεθεί λιβιδινικά χάρη στη βοήθεια της σεξουαλικής διέγερσης που το συνοδεύει…. Αναγνωρίζουμε εδώ τον αρχέγονο ερωτογόνο μαζοχισμό». Ο δυϊσμός του Freud ενόρμησης ζωής – ενόρμηση (ένστικτο) θανάτου εξομοιώνεται συχνά με τον δυϊσμό της σεξουαλικότητας (με τις μετουσιώσεις της: τέχνη, επιστήμη, πολιτισμός) – επιθετικότητας. Ο ίδιος αλλού γράφει: «Ο θεωρητικός μας στοχασμός μετασχημάτισε αυτή την αντίθεση (ανάμεσα σε λιβιδινικές ενορμήσεις και ενορμήσεις καταστροφής) σε αντίθεση ανάμεσα στις ενορμήσεις ζωής (έρως) και τις ενορμήσεις θανάτου». Ο έρωτας δημιουργεί ζωή και σύνολα και τα διατηρεί, ενώ η επιθετικότητα τα κατακερματίζει, είναι δύναμη αποδιοργανωτική….». Ο Winnicott αργότερα διαίρεσε την επιθετικότητα σε δύναμη προστασίας του «εαυτού» ως σύνολο και σε δύναμη καταστροφής των άλλων. Γνωρίζοντας, σε βάθος τον εαυτό μας, θα μπορούμε να δώσουμε ώθηση στον Έρωτα – Δημιουργηκότητα ενάντια στην καταστροφικότητα του εαυτού μας και των άλλων. Συγγραφέας: Κωνσταντίνος Τσώλης |
ΣυγγραφέαςΤσώλης Κωνσταντίνος <
Αρχείο
January 2018
|