Η μαντική τέχνη στην αρχαιότητα ήταν συνυφασμένη με την ιατρική και, πριν από τον Ιπποκράτη, ήταν αποκλειστικό προνόμιο των ιερέων. Έτσι εξηγείται γιατί η φήμη του Μελάμποδα του Αμυθάονος ως μάντη επισκίασε την ιατρική του ιδιότητα. Ο Μελάμπους είναι ο πρώτος ιατρός που αναφέρεται στα αρχαία κείμενα, αρχαιότερος και αυτού του Ασκληπιού, βασιλιά της Θεσσαλίας, ο οποίος αργότερα θεοποιήθηκε. Γεννήθηκε στην Πύλο, στα τέλη του 14ου π. Χ. αιώνα, στο μεταίχμιο του Μινωικού προς τον Μυκηναϊκό πολιτισμό. Ο Μελάμπους ταξίδεψε στην Αίγυπτο όπου μυήθηκε σε όλα τα μυστήρια και τις αποκρυφιστικές επιστήμες. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, έγινε ο εισηγητής της λατρείας του Διονύσου και της Δηούς (Δήμητρας) στον αρχαίο ελληνικό κόσμο και ο δημιουργός των αρχεγόνων Ελευσίνιων Μυστηρίων. Ο Ηρόδοτος και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης βρήκαν το όνομά του γραμμένο στα χρονικά των Ναών μαζί με τις σημαντικότερες προσωπικότητες της εποχής εκείνης. Ο Απολλόδωρος γράφει: «Ο Μελάμπους ο Αμυθάονος, μάντις ων, την διά φαρμάκων και καθαρμών θεραπείαν πρώτος ευρηκώς». Κατά τον Διοσκουρίδη και τον Πλίνιο, ο Μελάμπους αναγνωρίζεται ως ο πρώτος ανακαλύψας τον ελλέβορο, τον οποίο χρησιμοποιούσε ως καθαρτικό και ως φάρμακο για τις ψυχικές ασθένειες. Έχουν διασωθεί τρεις μόνο θεραπείες του: Η θεραπεία των Προιτίδων, θυγατέρων του βασιλιά της Τίρυνθος Προίτου, που έπασχαν από μανία, η θεραπεία του βασιλιά των Μεγάρων, Αλκάθου που έπασχε από μελαγχολία και του Ίφικλου που έπασχε από «ατεκνία». Η τελευταία παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, διότι βλέπουμε πώς ο Μελάμπους αντιλαμβάνονταν την ψυχοθεραπεία εκείνους τους χρόνους. Ο Γεώργιος Τσουκαντάς, βαθύς γνώστης των αρχαίων κειμένων, είναι ο πρώτος που κατόρθωσε να ανασυνθέσει την ιστορία της θεραπείας του Ιφίκλου, βασιζόμενος στις εξής πηγές: Όμηρος, Ησίοδος, Φερεκύδης, Απολλόδωρος, σχόλια εις Όμηρον, σχόλια εις Θεόκριτον, Θεόκριτος, Απολλώνιος ο Ρόδιος (Περιοδικό Ηραία του Άργους, 1940, φύλλο 31). Περιγράφοντας τη θεραπεία του Ιφίκλου μπορούμε να αφαιρέσουμε το μυθικό πέπλο για να ιδωθεί ξεκάθαρα η θεραπεία. Παρακολουθούμε τον Μελάμποδα να πηγαίνει στην Φυλάκη της Θεσσαλίας, ξεκινώντας από την Πύλο όπου γεννήθηκε, για να κλέψει τις αγελάδες του Φυλάκου. Η ιστορία μας έχει σχέση με αυτές τις αγελάδες από εκλεκτή ράτσα. Αυτές διεκδικούσε ο Νηλεύς, βασιλιάς της Πύλου, ως κληρονομική μερίδα της μητέρας του Τυρούς, οι οποίες παράνομα παρακρατήθηκαν από το θείο της Δηίονα, πατέρα του Φυλάκου. Ο Νηλεύς ήθελε να πάρει πίσω τις αγελάδες και έταζε ότι, όποιος τις φέρει πίσω, θα πάρει ως αμοιβή την «περικαλλή» κόρη του, Πυρώ. Ο Βίας, αδελφός του Μελάμποδα, ήταν ερωτευμένος με την Πυρώ και έπεισε τον αδελφό του να πάει στην Φυλάκη και να κλέψει τις αγελάδες. Ο Μελάμπους, προσπαθώντας να κλέψει τις αγελάδες, συνελήφθη από τους βοσκούς και κλείσθηκε στη φυλακή. Προανήγγειλε όμως την κατάρρευση της σκεπής της φυλακής διότι παρατήρησε ότι το σαράκι είχε φάει το μεσοδόκαρο αυτής. Ο Φύλακος και ο υιός του Ίφικλος εκτίμησαν αυτό ως σημαντικό δείγμα της μαντικής ικανότητας του Μελάμποδα και τον προσκάλεσαν στα ανάκτορα. Εκεί ο Φύλακος του ζήτησε να θεραπεύσει τον Ίφικλο από την «ατεκνία» του και του έταξε να του δώσει ως αμοιβή τις αγελάδες. Ο Μελάμπους εξέτασε σωματικά τον Ίφικλο και δέχθηκε να τον αναλάβει, βέβαιος όντας ότι η «ατεκνία» του είχε ψυχολογικά αίτια. Αφού διοργανώθηκαν εντυπωσιακές και υποβλητικές θεουργικές τελετές στα ανάκτορα, ξεκίνησαν όλοι επίσημα ντυμένοι για τον τόπο της βουθυσίας, όπου θυσίασαν «βουν» (αγελάδα) για να εξευμενίσουν το Δία. Ο Μελάμπους διαμέλισε τον «βουν» σε ίσες μερίδες και τις διασκόρπισε γύρω του, κράζοντας επιδεικτικά τους «οιωνούς». Τότε κατέφθασαν τα πουλιά μαζί με τον Γυπαετό, τον ηγεμόνα τους. Ο Μελάμπους έπεισε τους άλλους ότι γνώριζε τη γλώσσα των πουλιών και ο Γυπαετός του «εξιστόρησε» τα πάντα. Ό,τι τους «μετέφρασε» ο Μελάμπους τα είχε μάθει από τους φύλακες και τους αυλικούς. Κάποτε ο Φύλακος ευνούχιζε κριούς στους αγρούς και κοντά του βρισκόταν ο υιός του Ίφικλος παρακολουθώντας με αγωνία την αιματηρή σκηνή. Ο πατέρας του βλέποντάς τον έτσι, θέλησε να τον φοβίσει περισσότερο και για να αστειευθεί πέταξε το ματωμένο μαχαίρι του δίπλα στον Ίφικλο και κοντά στα γεννητικά του όργανα. Ο Ίφικλος τρόμαξε και άρχισε να τρέχει, ενώ ο Φύλακος έμπηξε το μαχαίρι νευριασμένος σε μια αγριαπιδιά. Αυτό το επεισόδιο απωθήθηκε από τον Ίφικλο. Ο Φερεκύδης και ο Ευστάθιος δεν αναφέρουν τον ευνουχισμό των κριών, αλλά λέγουν ότι ο Φύλακος καταδίωξε τον Ίφικλο διότι τον είδε να κάνει «άτοπόν τι» και επειδή δεν τον έπιασε, κάρφωσε θυμωμένος το μαχαίρι στην αγριαπιδιά. Ο Μελάμπους, σύμφωνα με τις «υποδείξεις» του Γυπαετού, έχοντα μαζί του το Φύλακο και τον Ίφικλο (τους μόνους που ήξεραν το μέρος όπου εφύετο η αγριαπιδιά) έψαξαν και βρήκαν το μαχαίρι χωμένο μέσα στο δέντρο, σκουριασμένο. Η κατάπληξη του Ίφικλου κορυφώθηκε και κοιτούσε το Μελάμποδα με συγκίνηση. Ο Μελάμπους χορήγησε στον Ίφικλο τη σκουριά του μαχαιριού μέσα σε οίνο επί δέκα μέρες. Ο Ίφικλος γέννησε δύο υιούς, τον Πρωτεσίλαο και τον Ποδάρκη από δεύτερο τοκετό. Ο Πρωτεσίλαος είναι ο πρώτος Έλληνας, ο οποίος πήδηξε από το πλοίο και πάτησε στην παραλία της Τροίας κατά τον Τρωικό πόλεμο και σκοτώθηκε εκεί (Όμηρος, Ιλιάδα). Στο ίδιο σημείο τάφηκε από τους συμπολεμιστές του, οι οποίοι και έκτισαν ιερό και έκαναν θυσίες και εορτές. Ο Αρταΰκτης, στρατηγός του Ξέρξη, σύλησε τον τάφο με άδειά του (Ηρόδοτος). Την ιστορία του Πρωτεσίλαου αναφέρουν και ο Πίνδαρος, ο Παυσανίας, ο Οβίδιος, ο Υγεινός, ο Λουκιανός, κ.α. Ο Αρριανός (Ανάβασις Αλεξάνδρου) γράφει: «ελθών δ’ ες Ελαιούντα θύει Πρωτεσιλάω (Ο Μέγας Αλέξανδρος) επί τω τάφω… ότι και Πρωτεσίλαος πρώτος εδόκει εκβήναι ες την Ασίαν». Η άποψή μου είναι ότι στη θεραπεία του Ίφικλου ο Μελάμπους εφάρμοσε τεχνική βασισμένη σε ψυχοδυναμικές αρχές. Κατ’ αρχάς χρησιμοποίησε τις πληροφορίες για τους κριούς και το μαχαίρι για να πείσει τους άλλους ότι έχει τη δύναμη της απευθείας επικοινωνίας με τους «οιωνούς» και το Γυπαετό. Σύμφωνα με τη φροϋδική θεωρία ο πατέρας θέλει να ευνουχίσει το γιό του, ο οποίος θα του πάρει το βασίλειο, και κάνοντας μετάθεση ευνουχίζει κριούς. Έχουμε απόδειξη ότι ο Φύλακος ήθελε να ευνουχίσει το γιό του γιατί το μαχαίρι έπεσε κοντά στα γεννητικά του όργανα. Ο Ίφικλος όντας σεξουαλικά ανίκανος λόγω του ασυνειδήτου άγχους ευνουχισμού από τον πατέρα του, εξαιτίας του επεισοδίου, είχε ασυνείδητα κάνει τις εξής σκέψεις: «Όσο δεν έχω πέος (στύση) δεν είμαι άνδρας, άρα δεν θα με ευνουχίσει ο πατέρας μου. Εάν είμαι σεξουαλικά ικανός να κάνω παιδιά, δηλαδή να έχω στύση (πέος) κινδυνεύω να με ευνουχίσει ο πατέρας μου». Αυτό απαντάται στην ψυχολογία των ανδρών με ψυχολογική ανικανότητα. Ο Freud μιλάει αναλυτικά γι’ αυτά τα ψυχολογικά προβλήματα στα έργα του «Τρία Δοκίμια για τη Σεξουαλικότητα» (1905) και «Η ανάλυση της φοβίας ενός αγοριού πέντε ετών» (1909). Ο σύγχρονος ψυχοθεραπευτής μέσω της ψυχοθεραπευτικής του εργασίας θα έφθανε στην ιστορία της απώθησης, ενώ ο Μελάμπους την «ξέρει» από το Γυπαετό. Επιτυγχάνει όμως το ίδιο αποτέλεσμα, να κάνει δηλαδή τις ασυνείδητες σκέψεις, συνειδητές. Το ότι πήγε τον Ίφικλο στο δένδρο μοιάζει το ίδιο με το να κάνουμε το ασυνείδητο, συνειδητό. Αυτή η συνειδητοποίηση προκαλεί άγχος, συγκίνηση. Σήμερα κατ’ αντιστοιχία, ο πατέρας θα πήγαινε τον Ίφικλο σε ψυχοθεραπευτή για να του τα πει με λόγια. Τότε ο Μελάμπους τον πήγε στο δένδρο. Και οι δύο είναι σαν να του λένε ότι «αυτό το γεγονός συνέβηκε κάποτε και φοβήθηκες. Τώρα ο πατέρας σου σε θέλει άνδρα γι’ αυτό κάλεσε εμένα». Ο Ίφικλος, παρόλο που είναι μεγάλος, αισθάνεται σαν παιδί ανήμπορο που κινδύνεψε να το ευνουχίσει ο πατέρας του. Όλα αυτά που έκανε ο Μελάμπους τα κάνει ο σύγχρονος θεραπευτής με λόγια και αυτό λέγεται θεραπευτική διεργασία. Η χορήγηση σκουριάς μέσα σε οίνο είναι χωρίς ιδιαίτερη θεραπευτική αξία, αναλυτικά όμως έχει την έννοια ότι ο Μελάμπους του έδωσε την ανδρική δύναμη του πατέρα. Επομένως, ο Μελάμπους παίρνει τη θέση της εξουσίας, δηλαδή του Υπερεγώ, του πατρικού υποκατάστατου, που όχι μόνο του επιτρέπει να γίνει άνδρας, αλλά του το αποδεικνύει έμπρακτα (δένδρο - σκουριά) ρόλο που ο σύγχρονος θεραπευτής το κάνει μέσω της θεραπευτικής διεργασίας. Σήμερα, όταν η θεραπεία γίνεται παρουσία του πατέρα, ενισχύεται ο θεραπευτής στο έργο του με τη διαβεβαίωση ότι ο πατέρας του τον θέλει άνδρα. Όταν η θεραπευτική διεργασία δεν αρκεί ή όταν παίρνει μεγάλο χρόνο μπορεί ο θεραπευτής να τον πάει στο δένδρο, αλλά δεν θα του δώσει τη σκουριά. Η γνώση που μας έδωσε ο Μελάμπους λησμονήθηκε μέσα στο χρόνο και χρειάστηκαν πολλοί αιώνες μετά μέχρι να έρθει ο S. Freud (1856-1939), με την ασύλληπτη ψυχοδυναμική του σκέψη και, μέσω των «ιστοριών» των ασθενών του, να δημιουργήσει την Ψυχανάλυση. Συγγραφέας: Κωνσταντίνος Τσώλης Comments are closed.
|
ΣυγγραφέαςΤσώλης Κωνσταντίνος <
Αρχείο
January 2018
|